Effect van griepprik en coronaprik op hart- en vaatziekte uitgelegd op nieuwe voorlichtingspagina

Door: Hanneke Reinders

Van 15 september tot en met 5 december is er een vaccinatieronde tegen corona. En in oktober of november krijgen zo’n 6 miljoen mensen een uitnodiging voor de griepprik. Een goed moment dus om een nieuwe voorlichtingspagina te lanceren over luchtweginfecties en de relatie met hart- en vaatziekten én de voor- en nadelen van vaccinaties. Voor patiënten, zorgprofessionals en andere geïnteresseerden komt daarmee betrouwbare informatie beschikbaar.

De pagina is tot stand gekomen na een aanvraag van Geersing via het innovatieloket. De Hartstichting heeft de inhoud ontwikkeld samen met Geersing en twee onderzoekers uit zijn groep verbonden aan het UMC Utrecht: Hannah la Roi-Teeuw en Sander van Doorn. La Roi-Teeuw is huisarts in opleiding en vertelt over de huidige stand van kennis.

Wat is het effect van een luchtweginfectie op hart en vaten?
“Het doormaken van een luchtweginfectie verdubbelt grofweg het risico op een hart- of vaatincident, zoals een hartinfarct, beroerte of longembolie. Dat verhoogde risico houdt ongeveer tot een maand na infectie aan, daarna zwakt het af. Die verdubbeling geldt zowel voor gezonde mensen als voor patiënten.

Omdat hart- en vaatpatiënten gemiddeld al een hoger risico hebben op bijvoorbeeld een hartinfarct, is voor hen het verdubbelde risico een groter probleem ten opzichte van gezonde mensen. Het relatieve verschil in risico tussen mensen met en zonder luchtweginfectie is vergelijkbaar met het verschil in risico tussen een roker en een niet-roker, of iemand met een verhoogde en een normale bloeddruk, maar dan dus tijdelijk. Het is daarom best een relevante risicofactor om te bespreken in de spreekkamer.”

Hoe toon je deze risico’s aan?
“Het is lastig om dit soort oorzakelijke verbanden in harde cijfers uit te drukken. Alle onderzoeken berusten op observationele data. Op basis van 34 studies die het oorzakelijk verband zo goed mogelijk hebben geprobeerd te kwantificeren, hebben wij deze schatting gemaakt. Omdat het onmogelijk is om hier gerandomiseerd onderzoek naar te doen, zijn de effecten op lange termijn al helemaal lastig om onderbouwd iets over te zeggen. Maar je kunt wel het effect van preventieve maatregelen onderzoeken. Er is in elk geval uit meerdere gerandomiseerde studies bewijs dat de griepprik patiënten beschermt tegen nieuwe hart- of vaatincidenten.”

Wat veroorzaakt het verhoogde risico?
“In de literatuur is het veelgenoemd dat een luchtweginfectie zorgt voor ontstekingsstoffen en stoffen die bloedstolling bevorderen. Die stoffen kunnen zorgen voor vaatschade en stolsels in het bloed. Dit kan weer leiden tot bijvoorbeeld een beroerte, hartinfarct of longembolie.”

Waarom is aandacht voor dit onderwerp nodig?
“Heel lang is er weinig aandacht geweest voor hart- en vaatziekten door luchtweginfecties. We merken dat het door corona meer in de belangstelling is geraakt. Maar op het gebied van vaccinaties zijn in de media vooral de negatieve kanten belicht. Zo was bijvoorbeeld over myocarditis, een ontsteking van de hartspier, veel te doen. Het is een zeldzame bijwerking van de coronavaccinatie die in minder dan 1 op de 10.000 gevallen voorkomt. Maar een corona-infectie kan ook myocarditis veroorzaken, en die kans is ongeveer 7 keer zo groot. En daarnaast zijn er aanwijzingen dat de coronaprik, net als de griepprik, juist kan beschermen tegen ernstige hart- en vaatincidenten. Die wetenschappelijke nuances willen we belichten. Er was nog nergens een duidelijk overzicht van betrouwbare informatie voor zorgverleners en patiënten. Nu wel. ”

Hoe ga jij als arts om met informatie over vaccinatie?
“Ik sluit graag aan bij de beleefwereld en informatiebehoefte van de patiënt. Als iemand een vraag heeft of twijfelt, ga ik daar op in. Vaccineren is altijd vrijwillig. Het gaat veel over kansen en risico’s, dat kan lastig zijn voor mensen. De nieuwe pagina helpt hierbij: het brengt de feiten en cijfers op een overzichtelijke en publieksvriendelijke manier. Dat helpt mensen om een persoonlijke afweging te maken.

Hart- en vaatpatiënten behoorden altijd al tot de risicogroep die uitgenodigd wordt voor vaccinaties ter voorkoming van een ernstig beloop van een luchtweginfectie, maar toch is het belangrijk om de effecten op het hart specifiek te benoemen. Ter illustratie: mensen zijn misschien niet zo bang om ernstig ziek te worden van de griep en zien daarom af van vaccinatie. Maar als ze weten dat een vaccinatie óók het risico op een hartinfarct verlaagt, kunnen ze er anders naar gaan kijken. We bieden een nieuw perspectief waar mensen vaak geen weet van hebben.”