Oproep: kennisnetwerk systeemdenken voor een gezonde samenleving

Voor een effectieve en duurzame kennisinfrastructuur is meerjarenfinanciering nodig, die we met deze oproep ter beschikking stellen. Binnen het op te richten kennisnetwerk willen we de krachten van onderzoekers, beleidsmakers en praktijkmensen bundelen om systeemdenken – en hoe dit om te zetten in concrete handelingen – op de kaart te zetten.

Wat is systeemdenken?

Onze maatschappij bestaat uit complexe systemen die samen invloed hebben op de volksgezondheid. Er is een breed scala aan factoren die invloed hebben op elkaar en daarmee ook op de hartgezondheid van Nederlanders. Een van die systemen bestaat bijvoorbeeld uit supermarkten, hun aandeelhouders, de leveranciers en de klanten van de supermarkten. Of bijvoorbeeld zorgaanbieders, patiënten en de wijze van financieren van leefstijlinterventies in de zorg. Als we de volksgezondheid willen verbeteren, dan moeten we begrijpen hoe al die factoren invloed op elkaar uitoefenen en wat nodig is om een systeem te zo veranderen dat er een gezondere samenleving ontstaat en de hartgezondheid verbetert.

Eerdere financiering

De Hartstichting investeerde van 2016 tot 2021 samen met ZonMw € 7,5 miljoen in onderzoek van drie gezond leven-consortia. Het gemeenschappelijke doel was om nieuwe manieren te vinden om duurzame en impactvolle leefstijlverandering in de bevolking te realiseren. Aansluitend stelden we met ZonMw € 600.000 vervolgfinanciering beschikbaar om de krachten en opgedane kennis te bundelen in een kennisinfrastructuur. Het Landelijk netwerk gezond leven in een gezonde omgeving is begonnen in 2022.

Omslag in denkwijze

De onderzoeksleiders uit het netwerk werden het met elkaar erover eens dat een omslag in het denken over leefstijlverandering noodzakelijk is. Die omslag is gericht op systeemdenken met als doel om het systeem zo te veranderen dat het makkelijker wordt voor mensen om gezond te leven. Leefstijlverandering heeft namelijk alleen duurzame impact als rekening wordt gehouden met de context waarin het plaatsvindt. De wens is om dit inzicht via dit netwerk breed te verspreiden onder beleidsmakers, onderzoekers en iedereen die bijdraagt aan het stimuleren van gezond gedrag, oftewel: gericht ingrijpen in het systeem.

Over de oproep

Via deze oproep stellen we voor meer jaren financiering beschikbaar om een kennisinfrastructuur op te zetten en onderhouden. Gezondheid is hierbij een kernwaarde: toegankelijk en haalbaar voor iedereen. We hebben de aanvragers van het Landelijk netwerk gezond leven in een gezonde omgeving uitgenodigd om kwartiermakers te zijn en samen met anderen te komen met een nieuw voorstel. De kwartiermakers zijn:

• Dr. Joreintje Mackenbach, Amsterdam UMC, Afdeling Epidemiologie en Biostatistiek;
• Dr. Wilma Waterlander, Amsterdam UMC, Afdeling Sociale Geneeskunde;
• Dr. Linda Breeman, Universiteit Leiden, Afdeling Gezondheids-, Medische en Neuropsychologie.