Onderzoeksresultaten 2023

In dit overzicht delen we met je wat er in 2023 is gebeurd in het cardiovasculaire onderzoek waar de Hartstichting (mede)financier van is. Elke maand voegen we de nieuwe resultaten toe. We doen ons best om deze lijst zo volledig mogelijk te maken. Ontbreekt jouw publicatie? Laat het ons dan weten via [email protected].

• Amy Groenewegen (RED-CVD) toonde aan dat het voor huisartsen mogelijk is om met een simpele interventie twee keer zo vaak aandoeningen van de kransslagader, hartfalen en boezemfibrilleren op te sporen. Hartfalen kwam het vaakst voor.

• Pieter Vader (UMCU) heeft een methode onderzocht om hartfalen regeneratief te behandelen. Ze hebben het bij muizen voor elkaar gekregen om kleine vetbolletjes met mRNA in bepaalde hartspiercellen (iPSC-CMs) mRNA af te geven.
• Herman Silljé (PREDICT2) en zijn team hebben in een muismodel een eiwit ontdekt dat uiting van PLN-cardiomyopathie, een erfelijke genetische hartspierziekte, flink uitstelt. Dit biedt nieuwe aanknopingspunten en brengt de ontwikkeling van doelgerichte therapieën tegen deze aandoening een stap dichterbij.
• Sean Jurgens (Amsterdam UMC) heeft aangetoond dat een genetische variant in het HRC-gen toch geen belangrijke voorspeller is van ernstige ritmestoornissen in cardiomyopathie. In een eerdere paper met een relatief kleine patiëntengroep werd dit wel gevonden.

• Het CONTRAST-consortium ontwikkelde een speciale badmuts. Deze kan al in de ambulance met grote nauwkeurigheid onderscheid maken tussen een grote of kleine bloedvatafsluiting. Zo kunnen patiënten met een beroerte direct naar het juiste ziekenhuis worden gebracht, dit kan levens redden en de kwaliteit van leven verbeteren.

• Geert-Jan Geersing (COVID@HEART) vond dat een kleine groep mensen een verhoogde kans heeft op bepaalde hart- en vaatziekten na een corona-infectie. Dit zijn vooral ziektes door bloedstolsels, bijvoorbeeld in de longen, en de hartritmestoornis boezemfibrilleren. Na 60 dagen daalde de kans op deze problemen.
• Harald Jørstad (Amsterdam UMC) vergeleek topatleten die corona hebben gehad met topatleten die dat niet hebben gehad. Het onderzoek toonde aan dat corona geen ernstige hartafwijking veroorzaakte die sportcarrières beïnvloedden. De risico’s lijken minimaal, zelfs voor degenen die na herstel weer intensief gaan sporten.

• Jozine ter Maaten (UMCG) onderzocht de werking van een simpele urinetest die de hoeveelheid zout meet. De test geeft een indicatie of de medicatie aanslaat, en bij te weinig zout in de urine krijgen de patiënten extra plasmedicatie toegediend. De resultaten leveren het eerste bewijs dat we deze mensen op maat beter kunnen behandelen.
• Onderzoekers van het CONTRAST-consortium keken naar het effect van een stolseloplossend medicijn bij patiënten met een groot herseninfarct. Voor het herstel van deze patiënten maakt het nauwelijks uit of zij wel of geen stolseloplossend medicijn krijgen voordat artsen het stolsel weghalen met een katheter.
• Remy Merkx en collega’s volgden een grote groep mensen die als kind kanker hebben overleefd, zij hebben een nog niet verklaard risico op hartfunctiestoornissen. Ze vergeleken verschillende type kankerbehandelingen en keken naar de ejectiefractie in de linkerkamer en naar de global longitudinal strain.
• Malin Overmars (Consortium Heart-Brain Connection) onderzocht de invloed van hart- en vaatziekten op de gezondheid van de hersenen. Zij identificeerde 13 eiwitten die gerelateerd zijn aan een verminderde bloedstroom in de hersenen én die in verband worden gebracht met ontsteking, signaaltransductie en extracellulaire matrixorganisatie.
• Judith Verhagen (Erasmus MC) onderzoekt genen die betrokken zijn bij hartspierziekten bij kinderen. Met behulp van verschillende zebravismodellen heeft zij bewijs gevonden dat het flightless-1 (FLII) gen een rol speelt in de ontwikkeling van de hartkamer en de verbindingen tussen hartspiercellen.

• Patrick Rensen (LUMC) en collega’s hebben een middel gevonden dat niet-alcoholische leverontsteking (NASH) voorkomt en behandelt. In tegenstelling tot veel andere potentiële behandelingen, draagt dit middel niet bij aan de aanmaak van vet door de lever.
• Bram van Bakel (Radboudumc) toonde in zijn proefschrift aan dat het haalbaar is om zitgedrag van hart- en vaatpatiënten tijdens hun revalidatie aanzienlijk te verminderen met de SIT LESS-interventie.
• Anke Smits (LUMC) onderzocht in foetussen de cellulaire samenstelling en ontwikkeling van het vlies om het hartspierweefsel. Het gen CRIP1 kwam naar voren als regelmechanisme van de transitie van epitheel naar mesenchym.
• Marieke Wermer (LUMC) ontwikkelde een nieuwe kwantitatieve methode om cortical superficial siderosis (cSS) te meten. Het is een van de belangrijkste radiologische kenmerken en een voorspeller van toekomstige intracerebrale bloedingen bij cerebrale amyloïde angiopathie (CAA).

• Jeroen Bakkers (consortium OUTREACH) onderzoekt het moleculaire mechanisme van zebravissen dat hartspiercellen regenereert. Het gen LRRC10 speelt een belangrijke rol in de regulatie van de deling en rijping van de hartcellen.
• Katie Linstra (consortium CREW) promoveerde op onderzoek naar migraine als cardiovasculair risico voor vrouwen.
• Jolanda van der Velden publiceerde een systematisch review over de kwaliteit van leven en de zorgkosten voor patiënten met hypertrofische cardiomyopathie (HCM) en gedilateerde cardiomyopathie (DCM). Over het algemeen is de kennis van de maatschappelijke en economische last van erfelijke cardiomyopathie beperkt.
• Thijs Eijsvogels (Radboudumc) heeft gekeken naar fysieke beweging en zitgedrag bij patiënten na een hartinfarct, zowel in het ziekenhuis als een week na ontslag. Het gedrag verbeterde onmiddellijk na ontslag uit het ziekenhuis.

• Geert-Jan Geersing (consortium COVID@HEART) heeft gekeken naar thuismonitoring bij covidpatiënten met risicofactoren voor hart- en vaatziekten, uitgevoerd door de huisarts. De resultaten lieten zien dat dit veilig is en leidt tot minder angst bij patiënten.
• Linda van Laake (UMCU) ontdekte dat de hormonale schommelingen van het 24-uurs ritme bij patiënten met hartfalen gedempt zijn, ze hebben minder variatie in hun melatonine- en cortisolwaarden ten opzichte van mensen zonder hartfalen.
• Marieke Wermer (LUMC) onderzocht de stijging van het aantal jonge patiënten dat cerebrale amyloïd angiopathie (CAA) ontwikkelt. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door transplantatiemateriaal van een neurochirurgische ingreep in de jeugd, op vergelijkbare wijze als bij de ziekte van Creutzfeldt Jacob.

• Het CONTRAST-consortium toonde aan dat bepaalde beroerte-patiënten baat hebben bij een nieuwe techniek. Zelfs tot 24 uur na de eerste klachten is het bij hen zinvol om het stolsel via een katheter uit het hersenvat te verwijderen. Zij kunnen beter zelfstandig functioneren en een betere kwaliteit van leven.
• Onderzoekers van het UMCG hebben een tool ontwikkeld waarmee iedere Nederlander zijn of haar risico op een hart- of vaatziekte kan inschatten op basis van familiegegevens: een stamboom van je hart.
• Marieke Wermer (LUMC) keek systematisch naar de hyperintensiteit van subarachnoid cerebrospinal fluid (CSF) als nieuwe marker voor cerebrale amyloïd angiopathie (CAA). Het kan een teken zijn van lekkende plasma-eiwitten of bloed in het CSF.
• Eva van Rooij (UMCU, consortium Arena Prime) ontdekte hoe een genetische mutatie precies de hartziekte ACM kan veroorzaken: door de mutatie versnelt de afbraak van desmosomale eiwitten, deze zorgen voor samenhang en communicatie tussen hartspiercellen.
• Marieke Wermer (LUMC) gebruikte bestaande routinematige data om een model te maken voor cardiovasculair risico bij zowel mannen als vrouwen van 30 tot 49 jaar.
• Martijn Brouwers (MUMC+) heeft aangetoond dat vruchtensuiker een direct verband heeft met het ontstaan van hart- en vaatziekten en diabetes. De onderzoeksresultaten ondersteunen maatregelen om de consumptie van vruchtensuiker te verminderen, bijvoorbeeld door de invoering van een suikertaks.
• Het LIKE-consortium ontwikkelde samen met de GGD Amsterdam een video. Deze video legt uit wat systeemdenken is en hoe je het kunt gebruiken om een maatschappelijk probleem als overgewicht, roken of slapen aan te pakken.
• Hine van Os (LUMC) promoveerde op onderzoek naar vrouwspecifieke risico's bij een beroerte, vrouwen hebben namelijk vaak andere symptomen dan mannen. Bovendien is de combinatie van roken, migraine en pilgebruik voor vrouwen niet gunstig. Lees ook een artikel over het onderzoek in het Nederlands Dagblad.

• Patrick Rensen (LUMC) is op zoek naar manieren om bruin vet te activeren in strijd tegen hart- en vaatziekten. Hij ontdekte dat astmamedicijn salbutamol bruin vet activeert en mogelijk overgewicht kan verminderen.
• Tamara den Harink (UvA) onderzocht tijdens haar promotie kinderen van moeders met obesitas. Door een dikker kamertussenschot hebben zij een minder goede hartfunctie en daardoor een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Een leefstijlinterventie voor vrouwen met obesitas vóór de zwangerschap leidde tot een subtiel verbeterde hartfunctie en structuur.
• Thijs Eijsvogels (Radboudumc) wil zitgedrag van hartpatiënten effectief verbeteren. Een nieuwe interventie kan de zittijd verkorten en daarmee gezondheidswinst opleveren voor patiënten.

• Selma Kaffka (UMC Utrecht) valideerde het gebruik van varkensharten afkomstig uit de slacht voor onderzoek naar reperfusietechnieken.
• Vincent Aengevaeren (Radboudumc) onderzocht het effect van de duur en de intensiteit van sporten op hardlopende mannen van 50+ met slagaderverkaling. Zijn conclusie? Heel intensief sporten kan slagaderverkalking verergeren. Ook verscheen er een interview met hem in het NRC (exclusief voor abonnees) en vertelde zijn collega Thijs Eijsvogels over het onderzoek op radio 1.