"Gemiddeld 2 mmHg eraf levert zo'n 6.000 minder hartpatiënten op"

Door: Bianca Massaro (Voedingscentrum) en Evelyne Meynen (Hartstichting)

Hoe houden we hart en vaten gezond? Vandaag op Wereld Hart Dag wordt hier wereldwijd aandacht aan besteed. Alleen al in Nederland zijn er zo'n 1,5 miljoen mensen met een chronische hart- of vaatziekte. En dat aantal groeit. Meer aandacht voor preventie kan het tij keren. De Hartstichting en het Voedingscentrum stimuleren mensen om gezonder te leven. Met campagnes, handige tools en door in te zetten op een gezonde omgeving. Ook cardiologen, neurologen, internisten en huisartsen kunnen daar bij de voorlichting hun voordeel mee doen.

Het aantal mensen met hart- en vaatziekten groeit. Als er niets wordt gedaan dan zijn er in 2030 maar liefst 1,9 miljoen mensen met een chronische hart- of vaatziekte. De Hartstichting en het Voedingscentrum willen samen met partners zoveel mogelijk voorkomen dat mensen ziek worden en medicatie of een behandeling nodig hebben. Mirjam Wolder, programmamanager Eerder Opsporen bij de Hartstichting gaat hierover in gesprek met Iris Groenenberg, expert Voeding & Gezondheid bij het Voedingscentrum.

Jaarlijks bloeddruk meten
“Het aantal mensen dat overlijdt aan hart- en vaatziekten daalt. Dat is goed nieuws, maar we zien daardoor ook dat er meer mensen met chronische hart- en vaatziekten bijkomen. De kwaliteit van leven van deze mensen daalt, en het geeft een flink extra druk op de zorg”, zegt Wolder. “Waar mogelijk willen wij dus voorkomen dat mensen ziek worden. Met campagnes proberen we mensen meer bewust te maken van factoren die het risico op hart- en vaatziekten verhogen, zoals hoge bloeddruk. Jaarlijks voeren we campagne om 40-plussers te stimuleren om hun bloeddruk te meten”, vertelt Wolder. “Want zo’n 1,2 miljoen Nederlanders hebben nu een hoge bloeddruk, zonder dat ze dit zelf weten.”

Geen ouderdomskwaal
Volgens Wolder bestaan er bij het publiek een paar hardnekkige misverstanden over bloeddruk. “Een hoge bloeddruk wordt vaak gezien als ouderdomskwaal, terwijl de kans hierop al vanaf je 40ste stijgt. Ook denken mensen dat ze een hoge bloeddruk wel voelen. Dat is vaak niet zo. Daarom is ons advies: meet de bloeddruk één keer per jaar. Dat hoeft niet bij de huisarts, dat kunnen mensen makkelijk thuis doen. Of ze kunnen één van de openbare meetpunten van de Hartstichting bezoeken.”
De Hartstichting legt op haar site uit hoe mensen hun bloeddruk kunnen meten en wat de gemeten waarde betekent. “Daarvoor hebben we de tool ‘Check je bloeddruk'. Als daaruit blijkt dat de bloeddruk hoog of verhoogd is, dan krijgen mensen eerst het advies deze nog een aantal keer te meten. Blijft deze verhoogd dan krijgen zij tips om aan de slag te gaan met hun leefstijl.” 

Behapbare leefstijldoelen
Met een gezonde leefstijl kun je veel bereiken, beaamt Groenenberg. “Denk aan een gezond voedingspatroon volgens de Schijf van Vijf, een gezond gewicht, voldoende beweging, niet te veel stress en niet roken. Een deel van de mensen kan dit zelf, een deel van de mensen kan hier wel hulp bij gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan een praktijkondersteuner of een diëtist, die advies op maat kan geven en kan helpen behapbare doelen te stellen.”
“Mensen denken vaak dat ze meteen keihard moeten gaan sporten, maar het gaat om regelmatig bewegen”, zegt Wolder. “Probeer elke dag een half uur te wandelen of stap een halte eerder uit als je met het ov gaat. En probeer daarnaast stappen te zetten in gezonder eten. Bijvoorbeeld door te kiezen voor volkoren producten of kant-en-klare producten te vermijden, want die bevatten vaak veel zout.”

Handige tools
De Schijf van Vijf is ook bij een hoge bloeddruk een goede basis, legt Groenenberg uit: “In de Schijf van Vijf staan voedingsmiddelen die goed zijn voor hart en bloedvaten, zoals groente, fruit, volkorenproducten, peulvruchten, noten en vis. Verder staan er producten in met veel vezels, niet te veel verzadigd vet en niet te veel zout. Juist deze combinatie helpt bij het gezond houden van hart en vaten.”
“Een huisarts hoeft niet van elk voedingsmiddel te weten wat het precies doet, het gaat om de hoofdlijnen”, zegt Groenenberg. “Een huisarts kan patiënten ook doorverwijzen naar de websites van het Voedingscentrum en de Hartstichting. Daar kunnen mensen naast informatie ook handige tools vinden waarmee ze zelf aan de slag kunnen.”
Groenenberg noemt als voorbeeld Mijn Eetmeter van het Voedingscentrum. “Als mensen deze invullen krijgen ze te zien in hoeverre ze eten volgens de Schijf van Vijf, maar ook hoeveel zout of verzadigd vet ze binnenkrijgen. Zo kunnen ze zien waar voor hen de aandachtspunten liggen. Misschien moeten ze matigen met zout. Of de volle zuivelproducten vervangen door magere of halfvolle producten.”

Flink effect
En die stappen kunnen grote impact hebben, zegt Wolder: “Als je gezonder gaat eten met veel groente en fruit en weinig (verzadigd) vet dan kun je je bloeddruk al met 8 tot 14 mmHg verlagen. Zout minderen is 2 tot 8 mmHg. Afvallen is ook een belangrijke factor, daarmee kun je met 5 tot 20 mmHg je bloeddruk verlagen.” Groenenberg vult aan: “Iemand met een hoge bloeddruk kan zo al een mooie daling laten zien. En kijk je naar de hele populatie dan maakt het een groot verschil.” Wolder is het hiermee eens, “als de bloeddruk van alle Nederlanders met 2 mmHg zou dalen, dan zouden we jaarlijks 6.000 nieuwe gevallen van hart- en vaatziekten kunnen voorkomen. En dat is waar we voor gaan!”

De Hartstichting werkt aan een gezonde omgeving

Een gezonde omgeving maakt de gezonde keuze makkelijker. In samenwerking met andere gezondheidsfondsen voert de Hartstichting actie voor een gezonde omgeving. Een omgeving die rookvrij is en waarin gezonde voedingsmiddelen beschikbaar en betaalbaar zijn. Zo heeft de overheid recent toegezegd in 2024 de btw op groente en fruit te verlagen. Ook investeren we in wetenschappelijk onderzoek naar het langer volhouden van een gezonde leefstijl.