Nederlands succes bij internationale beurzen

Bij de zestien toekenningen van de Europese beurs ERA4Health zijn maar liefst veertien Nederlandse onderzoekers betrokken. De succesvolle Brits-Duits-Nederlandse samenwerking op het gebied van hart- en vaatonderzoek werd onlangs aan vier internationale onderzoeksgroepen toegekend, in alle vier de gevallen is Nederland van de partij. En in 2022 werd de wereldwijde samenwerking GCRFF opgericht, om onderzoeks- en financieringsbeleid op elkaar af te stemmen en samen kansen te creëren voor internationaal onderzoek.

Beste mensen en beste technologie uit binnen- én buitenland 
Joost Leenders, research manager bij de Hartstichting, was betrokken bij het opzetten en begeleiden van een aantal van deze samenwerkingen en toekenningen. Waarom vindt de Hartstichting deze beurzen zo belangrijk? “Om meerdere redenen. Enerzijds omdat we het beste onderzoek willen. En dat krijg je alleen als je de beste mensen en de beste technologie bij elkaar brengt. Daarvoor moet je wel eens buiten de grenzen zijn. Anderzijds omwille van de snelheid. Mensen met hart- en vaatziekten willen niet alleen de beste oplossing, maar ook dat die zo snel mogelijk komt. Door internationaal samen te werken kunnen we sneller voldoende deelnemers vinden voor klinische studies. Ook dan ligt internationale samenwerking voor de hand.”

Andere landen aan ónze doelen laten werken
Een andere reden is van strategische aard: hoe meer financiers geld investeren in doelen van de Hartstichting, hoe groter de kans dat die doelen gehaald worden. “We zorgen door samen te werken dat meer landen aan dezelfde thema’s werken. Eén verklaring voor het Nederlandse succes bij de ERA4Health is dat wij nauw betrokken waren bij het opstellen van de Europese onderzoeksagenda. Daar staan veel onderwerpen op die we in Nederland belangrijk vinden.” 

Het draait hier vooral om het samenbrengen van financiering en het afstemmen van regels. Onderzoekers werken van nature al internationaal. “Mensen werken al samen, er is alleen niet veel financiering die echt uitgaat van die samenwerking. Het kan ingewikkeld zijn om dat te regelen met alleen maar Nederlandse financiering. Wij zetten ons in om dat makkelijker te maken.” 

Mariëtte Boon, onderzoeker van COOLBAT, werkt samen met onderzoekers uit Nottingham
“Wij starten deze maand met onze eerste deelnemer. Die gaat voor anderhalve maand twee uur per dag een koelvest dragen, om te kijken wat het effect daarvan is op de vetmassa, cholesterol, het stresshormoon cortisol en het immuunsysteem. De meerwaarde van internationale beurzen is de vergroting van je netwerk. Je zoekt over de grens wie er het beste kan bijdragen aan je resultaten. De onderzoekers die je daar spreekt, kennen wéér andere onderzoekers en zo vind je uiteindelijk de beste partners om mee aan de slag te gaan."

Britten beter in beeldvorming
"Wij wilden graag samenwerken met een Britse groep in Nottingham. Zij zijn expert in beeldvorming van organen met MRI – dat zit ‘m vooral in het schrijven van de juiste scripts - én hebben al ervaring met koelvesten als manier om mensen aan kou bloot te stellen. Ook heeft Nottingham veel Zuid-Aziatische inwoners: een groep die we graag onderzoeken, omdat we denken dat ze extra baat hebben bij deze aanpak. We wilden dus sowieso graag met de Britten aan de slag. Dat de Hartstichting hier een specifieke beurs voor aanbiedt en vervolgens ondersteunt bij de uitvoering, heeft zeker geholpen. Vooral bij het toepassen van de verschillende financieringsvoorwaarden: de British Heart Foundation kent in dit geval alleen toe aan onderzoeksleiders die al eerder een beurs van ze hebben gehad. Dus dat was nog even puzzelen."

Begin op tijd
"De samenwerking zelf gaat vrij vlot, zeker dankzij videobellen. Nederlanders zijn misschien iets directer, maar verder is het echt niet anders dan met een onderzoeksgroep uit een andere stad werken. Alleen samples over de grens krijgen is echt een uitdaging sinds Brexit. Een tip? Denk vooruit en begin op tijd. Zo’n beurs aanvragen met een groep die je al kent, is veel makkelijker en vanzelfsprekender. Wat het papierwerk betreft: er moeten veel meer handtekeningen worden gezet dan bij een aanvraag in eigen land. In Engeland duurt dat bovendien een stuk langer dan hier, is ons opgevallen. Andersom gaat bij hun de medisch-ethische toetsingscommissie weer sneller dan hier. Zaken die je echt goed moet plannen.”

Riemer Slart van I-CARE werkt samen met onderzoekers uit Edinburgh, Londen en Heidelberg
“Wij onderzoeken een nieuwe kwantitatieve beeldvormende techniek, die de zorg voor mensen met de zeldzame ziekte transthyretine amyloïd cardiomyopathie sterk zou moeten gaan verbeteren. In Schotland en Engeland is veel ervaring met data-analyse, zeker op MRI-gebied. Wij hebben juist weer veel ervaring met PET-scans. Die kennis en ervaring willen we uitwisselen en samenvoegen. Ook is het verschil in behandeling interessant. In Nederland en Duitsland wordt deze ziekte behandeld, in het Verenigd Koninkrijk tot dusver nog niet. We kunnen dus goed de verschillen vergelijken. Verder is belangrijk dat we dankzij de Duitsers een groot cohort patiënten met een specifiek type van deze ziekte, AL amyloidose, kunnen toevoegen aan het onderzoek."

Hulp achter de schermen
"Het aanvragen van de gezamenlijke beurs was niet heel lastig. Wij hadden met Heidelberg al goed contact en waren ook al in gesprek met Edinburgh. Toen zagen we de eerste ronde van de Brits-Duits-Nederlandse call langskomen: een buitenkans. Ik sluit niet uit dat het zonder die call, zeker met Brexit, toch een nationaal onderzoek was geworden. Wat samenwerking betreft is het daarna redelijk vlot gegaan. De Duitsers waren het eerste klaar, wij liggen op schema, maar moeten de meeste patiënten ook includeren en Edinburgh komt op gang. Alleen Londen heeft, door corona en personeelswisselingen, wat vertraging opgelopen. Daar hebben we echt even aan moeten trekken en daar hebben de British Heart Foundation en de Nederlandse Hartstichting achter de schermen goed bij geholpen."

Bouw bestaande samenwerking uit
"Mijn tip? Internationale samenwerking komt gedurende je carrière onvermijdelijk op je pad. Kies partners waar je al goed mee samen kunt werken, waar al onderling vertrouwen is. Verdeel vooraf goed en duidelijk de werkzaamheden. En wees je ervan bewust dat internationaal samenwerken lastiger te overzien is en het daardoor ingewikkelder is om grip houden de voortgang van het project. Als je daar vooraf rekening mee houdt en voldoende tijd voor plant, dan komt het al doende helemaal goed.”